Zajęcia o tym, jak wygląda życie codziennie Indian Yanomami.
Scenariusz dla klas II i III.
Cele:
- uświadomienie, że ludzie w różny sposób zaspokajają swoje potrzeby życiowe w zależności od warunków w jakich żyją
- poznanie w jaki sposób Indianie Ameryki Południowej żyją w zgodzie z naturą.
Potrzebne środki i materiały: mapa świata i mapa fizyczna Ameryki Południowej, albumy, zdjęcia z czasopism, np. National Geografic, (filmy wideo przedstawiające Amazonię), tekst prezentujący obraz indiańskich wiosek i życie Indian widziane z łodzi na rzece (załącznik 1), płyta/kaseta z odgłosami lasu tropikalnego (wrzaski małp i papug, plusk wody), plansza przedstawiająca starą mapę z zaznaczonym miejscem ukrycia skarbu, zestaw różnych przedmiotów potrzebnych na wyprawę (przygotowany indywidualnie przez dzieci wg ich wyobrażenia o stopniu niezbędności podczas wyprawy), duże arkusze papieru, kredki, mazaki.
I. Co jest nam niezbędne do życia – planujemy wyprawę na nieznany ląd.
1. Ogólna dyskusja w klasie, o tym, co jest potrzebne do życia ludziom. Uczniowie wymieniają to co jest niezbędne do przeżycia (tlen, woda, jedzenie, schronienie, ubrania). Każde dziecko robi listę rzeczy, które wg niego będą potrzebne podczas wyprawy do dalekiego, nieznanego kraju. Młodsze dzieci rysują potrzebne przedmioty.
Na następne spotkanie dzieci mogą przynieść niektóre przedmioty, które zawsze zabierają ze sobą na wyjazd. Nauczyciel gromadzi swój zestaw (w miarę możliwości mogą to być rzeczywiste przedmioty lub ich ilustracje): latarkę, baterie, sznurek, drut, taśmę klejącą, zapałki, lekarstwa (opakowania po lekach), radio tranzystorowe, telefon komórkowy, piłkę, mapę, kompas, lupę, lunetę, maszynkę elektryczną, butlę gazową z palnikiem, namiot, scyzoryk, pieniądze, baniak z wodą, makaron, ryż, czekoladę, konserwy mięsne, puszki z warzywami (kukurydza, groszek, marchewka), ziemniaki, owoce (jabłka, cytryny, banany), wiadro, wędkę, siatkę na motyle, race dymne, ponton, itp.)
2. Celem wyprawy będzie Amazonia. Nauczyciel otrzymał bowiem tajemniczą przesyłkę ze starą mapą, na której ktoś zaznaczył miejsce ukrycia skarbu Indian Yanomami. Uczniowie sprawdzają na mapie świata, gdzie leży Amazonia, a następnie wybierają środek transportu, którym będą podróżować. Najszybszym środkiem transportu będzie samolot, którym można dolecieć przy ujściu Amazonki, dalej uczniowie będą musieli sobie radzić sami. Z mapy Ameryki Płd. wynika, że trzeba wędrować w górę rzeki, do Terra Firme, potem trzeba spłynąć rzeką Siapa.
3. Uczniowie oglądają zdjęcia (lub fragment filmu) przedstawiający Amazonię. Zastanawiają się jakie panują tam warunki (gorąco i bardzo wilgotno, bardzo zarośnięty teren (gąszcz), rzeka płynąca spokojnie, ale z niebezpiecznymi wirami w pobliżu brzegów, często wylewająca w głąb lądu, uciążliwe owady, niebezpieczne zwierzęta (węże, jaguary), różne owoce, woda słodka w rzece, dużo różnego materiału do budowy łodzi, tratwy lub czegoś do pływania, a także do zbudowania różnych schronień).
4. Uczniowie weryfikują listę bagaży. Przeglądają listę rzeczy do zabrania na wyprawę i każdy robi korektę.
Po wylądowaniu przy ujściu Amazonki, należy zaplanować dalszą część wyprawy. Uczniowie maja wtedy możliwość uzupełnienia lub wymiany bagażu oraz wyboru środka transportu.
II.W Amazonii – wizualizacja.
1. Nauczyciel czyta tekst o życiu Indian Yanomami (załącznik 2), w tle nastrojowa muzyka, z odgłosami dżungli i pluskiem wody. Dzieci z zamkniętymi oczami wyobrażają sobie, jak żyją Indianie.
Po wizualizacji dzieci oglądają ilustracje z życia Indian Yanomami, przypominają sobie przekazane wcześniej informacje, nauczyciel porządkuje ich wiedzę na temat codziennego życia mieszkańców Amazonii, w razie potrzeby uzupełnia o dodatkowe informacje.
2. Dzieci pracują zespołach, wykonują na dużych arkuszach papieru plakaty porównawcze: “U nas” i “U Indian Amazonii”:
I – domy
II – jedzenie i picie
III – codzienny ubiór
IV – środki transportu
V – porozumiewanie się
VI – lekarstwa
III.Podsumowanie
Uczniowie raz jeszcze przeglądają listę rzeczy, które chcieli zabrać na wyprawę i dyskutują, które z nich okazały się zupełnie nieprzydatne, które natychmiast się zepsuły i stanowiły dodatkowy balast, bez których mogliby się obyć, bo na miejscu można było je zastąpić znacznie prostszymi i bardziej funkcjonalnymi przedmiotami.
Porównują nasze codzienne życie do życia Indian. Zastanawiają się nad tym, jak bardzo obciążamy nasze środowisko odpadami, które tworzą najczęściej sprzęty jednorazowego użytku, czy też powstające z nieprzemyślanych zakupów robionych bez potrzeby, dla zaspokojenia chwilowej przyjemności.
Załącznik 1
Płyniemy po rzece, co i raz sprawdzając kierunek na mapie skarbów. Wreszcie dopływamy, to tu! Schodzimy na ląd, witają nas mieszkańcy wioski i zapraszają do palapy – wiaty pokrytej trawą i liśćmi palmy. Wszyscy siadają wokół ogniska. Indianie mają przyjazne twarze, są bardzo spokojni. My niecierpliwie rozglądamy się za znakami, które powinny doprowadzić nas do skarbu. Szaman wyjmuje rulon i rozkłada przed nami. Lekko drżą nam serca – to przecież druga część naszej mapy… ale dodatkowo zapełniona ilustracjami przedstawiającymi, jak radzą sobie Indianie w codziennym życiu: budują łodzie wydrążone w pniu jednego drzewa, uprawiają maniok i pataty na małych poletkach w środku dżungli, jedzą banany i placki z manioku1, polują na ptaki, ryby i żółwie, używając łuku i strzał o drewnianych grotach oraz dmuchawek i małych, smarowanych kurarą2 strzałek, mieszkają w chatach z przeplecionych patyków i poutykanych gliną, z dachem z liści, bez okien, z ciągle palącymi się, małymi ogniskami w każdym rogu (dym odstrasza owady, ale ponieważ unosi się do góry – w chacie nie daje się stać – trzeba siedzieć lub leżeć w hamaku), jak się porozumiewają w dżungli, zostawiając niezrozumiałe i niedostrzegalne dla innych znaki, jak się ubierają w proste spódniczki z trawy. Rozglądamy się uważnie dookoła, dziwne… oni chyba w ogóle nie wytwarzają żadnych śmieci – z cywilizacyjnych luksusów dostrzegamy tylko żelazne maczety do wycinania drogi w gąszczu dżungli, plastikowe wiadro po farbie i kilka metalowych garnków!
Szaman wskazał na mapie punkt, który wydał nam się znajomy, to palapa pośrodku wioski – więc tu powinien być skarb! Rozglądamy się jeszcze raz uważnie dookoła, ale nic nie widzimy. Szaman uśmiecha się i kładzie rękę na sercu. Patrzy na nas długo i wnikliwie, powoli zwija rulon i wręcza nam mapę…Chyba już wiemy, jaki skarb mieli dla nas Indianie Yanomami. Ten skarb, to mądrość i wiedza – jak żyć, by nie niszczyć, tego, co mamy najcenniejsze – naszej Ziemi.