Boże Ciało, czyli Święto Ciała i Krwi Pańskiej to jedno z ważniejszych świąt kościelnych. Obchodzone jest od XIII w. – wprowadził je specjalną bullą papież Urban IV. Procesje Bożego Ciała odbywały się początkowo tylko w niektórych krajach chrześcijańskich, w XV w. spopularyzowały się niemal w całej Europie. Szczególnie uroczyste pochody organizowane są w Hiszpanii i Polsce, ze wspaniałych procesji słynie też wiele miast i miasteczek Ameryki Łacińskiej. Bogata oprawa procesji Bożego Ciała w tych krajach ma swoje korzenie w hiszpańskim baroku. To wtedy na czas procesji wznoszono wspaniałe ołtarze, a monstrancja wieziona była na specjalnie budowanych wozach – platformach. Hostię umieszczano na bogato zdobionych podestach, niejednokrotnie wykonywanych z cennych kruszców i kamieni szlachetnych. Były tak ciężkie, że to wozów trzeba było zaprzęgać nawet kilka par koni. Podczas Bożego Ciała inscenizowano także sztuki o tematyce religijnej. Do dziś wielobarwne i niezwykle bogate procesje przechodzą ulicami hiszpańskiego Toledo i peruwiańskiego Cusco.
Słynne procesje Bożego Ciała organizuje się w Polsce w wielu miejscowościach. Najbarwniejsze z nich to procesje w Krakowie, Złakowie Kościelnym, Łowiczu, Spycimierzu, na Kurpiach, w Zakopanem i Chochołowie czy też w Domachowie koło Krobii.
Podczas święta na ulicach wzdłuż wyznaczonej trasy ustawia się cztery ołtarze, przy każdym z nich czytana jest ewangelia a uczestnicy procesji otrzymują błogosławieństwo.
Trasa procesji usłana jest płatkami kwiatów a okna i balkony domów ozdabiane świętymi wizerunkami i kwiatami. Same ołtarze, zgodnie z tradycją, stroi się gałązkami brzozy, których kawałki wierni zabierają ze sobą na pamiątkę. Dawniej wierzono, że gałązka z takiego ołtarza płoszy czarownice i zapewnia zdrowie, wetknięta w strzechę chroni przed pożarem a pozostawiona w kątach stodoły odstrasza szkodniki i zapewnia zachowanie zbiorów. W niektórych miastach poszczególne ołtarze budowane są przez grupy zawodowe: górników, strażaków, rybaków itp.
Uczestnicy każdej procesji, często ubrani w tradycyjne, regionalne stroje, niosą proporce oraz feretrony przedstawiające świętych, na przodzie idą ubrane w białe stroje dziewczynki sypiące płatki kwiatów oraz ministranci z dzwoneczkami. Jednak najważniejszym jej elementem jest niesiona pod baldachimem monstrancja. Baldachim podtrzymywany jest przez mężczyzn szczególnie zasłużonych dla parafii.
Prezentujemy fotografie z trzech miejsc słynących z okazałych, wielobarwnych procesji: Spycimierza koło Uniejowa, Łowicza oraz Chochołowa. Każda z nich zachowała swój niezwykły, oryginalny charakter i tradycyjną formę, choć jednocześnie stała się też atrakcją turystyczną przyciągającą wiele osób.
Spycimierz – tradycja układania kwietnych dywanów pochodzi podobno z końca XVIII w. Dawniej wzory wysypywano piaskiem, dziś są to płatki kwiatów, mech, kamyki i liście. Pomysłodawcami i wykonawcami wzorów są mieszkańcy domów położonych wzdłuż około 2-kilometrowej trasy procesji oraz wierni z okolicznych wiosek należących do spycimierskiej parafii. Motywy jakie znajdziemy na procesyjnym dywanie to: kwiaty, serca, drzewa, symbole geometryczne i religijne oraz napisy. Procesja obchodzi miasteczko po popołudniowej mszy w kościele, a jej uczestnicy ubrani są m.in. w sieradzkie stroje, nie brakuje też przedstawicieli poszczególnych zawodów m.in. strażaków.
Łowicz – procesja wyrusza z barokowej bazyliki katedralnej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, na jej trasie znajdują się ołtarze umiejscowione na Starym Rynku. Zgodnie z tradycją budowane są przez: ołtarz pierwszy- poszczególne wioski z parafii, ołtarz drugi – Cech Rzemiosł, ołtarz trzeci – Szkoły Pijarskie, ołtarz czwarty – parafialne wspólnoty neokatechumenatu. Na czele procesji idą biskupi łowiccy, a uczestniczą w niej biskupi z innych diecezji, władze miasta, przedstawiciele cechów rzemieślniczych, grupy zawodowe, uczniowie, członkowie stowarzyszeń i bractw kościelnych. Każda z tych grup niesie swoje sztandary i godła. W procesji Bożego Ciała biorą udział także dyplomaci, akredytowani w Polsce, i to ze względu na ich obecność fragmenty Ewangelii odczytywane są także w czterech językach.
Chochołów – to jedna z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych wsi na Podhalu. Wiele domów zostało zbudowanych w XIX, a ich architektura zainspirowała Stanisława Witkiewicza do stworzenia stylu zakopiańskiego. W takiej scenerii co roku organizowana jest procesja Bożego Ciała. Jej uczestnicy, niemal wszyscy, ubrani w tradycyjne góralskie stroje przemierzają trasę która rozpoczyna się w neogotyckim kościele pw. Św. Jacka.
Zdjęcia Anna Olej – Kobus i Krzystof Kobus
Tekst Agnieszka Dziarmaga-Czajkowska