Cudzoziemcy z Azji w Polsce – podstawowe informacje

Wstęp

Polska jest krajem, do którego coraz liczniej przyjeżdżają cudzoziemcy. Zjawisko nasilających się ruchów migracyjnych obecne jest w całej Unii Europejskiej. Do Polski trafiają cudzoziemcy z całego świata. Cele ich przyjazdu są bardzo różne. Dla jednych Polska jest krajem bezpiecznego pobytu oraz miejscem, gdzie mogą uzyskać międzynarodową ochronę. Dla innych stanowi ona miejsce osiedlenia, podwyższenia statusu ekonomicznego i miejsce wykształcenia ich dzieci. Dla jeszcze innych Polska jest dobrym partnerem biznesowym i dogodnym miejscem na inwestycje. Obecność cudzoziemców z Azji powoduje nasilenie się procesów wielokulturowych w Polsce. Codziennymi stają się sytuacje, w których na jednym osiedlu mieszkają Polacy, imigranci z Azji i/lub Polacy imigranckiego pochodzenia. Definicja tego, kto jest/może być Polakiem, poddawana jest refleksji. Obecność cudzoziemców z Azji stwarza wyzwanie tak dla władz publicznych, jak i dla zwykłych mieszkańców. Warto zatem poszerzać wiedzę na temat procesów migracyjnych w naszym środowisku i na temat odmienności kulturowej przybyszów z Azji.

Celem tekstu jest przedstawienie podstawowych informacji na temat cudzoziemców z Azji przyjeżdżających do Polski. Tekst jest podzielony na dwie części. W pierwszej wyjaśnione są podstawowe pojęcia związane z procesami migracyjnymi oraz cudzoziemcami, ze wskazaniem najliczniejszych przedstawicieli państw azjatyckich. Część druga zaś zawiera podstawowe informacje na temat kultury tych grup Azjatów, które występują w Polsce najliczniej.

1. Migracje i cudzoziemcy – podstawowe pojęcia

 

  • Migracje

Migracje to przemieszczenia różnych grup społecznych pomiędzy różnymi skupiskami ludności, np. pomiędzy krajami lub miastami, pomiędzy różnymi rejonami geograficznymi i państwowymi. Dzielimy je na: przymusowe (gdy ktoś musi uciekać) lub dobrowolne (gdy ktoś chce, ale nie musi wyjechać), legalne (gdy ktoś przemieszcza się legalnie i posiada dokumenty na legalny pobyt) i nielegalne (bez legalizacji pobytu wedle prawa krajowego) oraz na stałe (czyli bezpowrotne) i czasowe (powrotne).

Powody migracji dzielimy na:

  • ekonomiczne (emigracja do kraju o lepszym statusie ekonomicznym, finansowym; przykładowa grupa to nielegalni imigranci lub legalni emigranci „za pracą”);
  • naukowe (przyjazdy do kraju, w którym można zdobyć wykształcenie, np. studenci zagraniczni);
  • biznesowe (przyjazdy do kraju, w którym istnieje legalna możliwość pracy, przy czym jego status ekonomiczny wcale nie musi być lepszy od statusu kraju pochodzenia, np. nauczyciele języków obcych, biznesmeni);
  • zapewnienie bezpieczeństwa (przyjazdy do krajów gwarantujących bezpieczeństwo życia, np. uchodźcy).

Imigracja to przybycie do kraju w celu osiedlenia się lub długotrwałego pobytu. Imigrantami są osoby, które przyjeżdżają DO Polski.

Emigracja to opuszczenie swojego kraju w celu osiedlenia się lub długotrwałego pobytu w innym państwie. Emigracja dotyczy tych osób, które wyjeżdżają Z Polski za granicę.

Szlaki lub ścieżki migracyjne to drogi, które migranci pokonują w kierunku miejsc docelowych (zajmowanych na stałe lub czasowo). Szlaki te przemierzane są w bardzo różny sposób, z wykorzystaniem wszelkich środków zapewniających przemieszczanie się. Można je podzielić na legalne (kiedy cudzoziemiec posiada dokumenty zezwalające na przekroczenie granicy, które może okazać podczas kontroli dokonywanej przez straż graniczną) i nielegalne (kiedy cudzoziemiec nie posiada dokumentów zezwalających na przekroczenie granicy, a mimo to ją przekracza; przykładem jest tu tzw. „zielona granica”, czyli przekraczanie punktów granicznych w miejscach zabronionych, często w obszarach leśnych). Nielegalne migracje są powodem powstawania szlaków przerzutowych lub kurierskich, na których „przerzuca się” pojedyncze osoby lub całe grupy ludności, pomijając lokalne i międzynarodowe prawo lub przekraczając nielegalnie granice państw (uchodźcy) i obszarów wewnątrzpaństwowych (uchodźcy wewnętrzni). Szlaki migracyjne kształtują się głównie według warunków ekonomicznych, politycznych i społecznych na danym terenie (to znaczy, że jeśli w danym obszarze jest niestabilna sytuacja polityczna, to można spodziewać się migracji do najbezpieczniejszego sąsiedniego miejsca).

Szlaki migracji do Europy. Europa jest kontynentem, który wielu osobom na świecie jawi się jako raj. Do krajów Europy Środkowej (w tym do Polski, Czech i Słowacji) przybywają osoby głównie z Europy Wschodniej lub z Azji, poszukujące pracy lub ubiegające się o ochronę na terytorium RP. Przykładowe szlaki migracyjne z Azji do Polski wiodą przez Federację Rosyjską, Ukrainę lub Białoruś, a przemieszczający się nimi ludzie, to głównie mieszkańcy Czeczenii oraz Wietnamu.

Migracje są szerokim obszarem tematycznym, który można podzielić m.in. ze względu na konsekwencje, jakie wywołują w rożnych dziedzinach życia społecznego, zawodowego i indywidualnego. Najczęściej opisywanymi skutkami migracji są konsekwencje: prawne i polityczne (ustalenie narodowych i międzynarodowych praw i dokumentów regulujących migracje, np. legalizacja pobytu), ekonomiczne (np. wpływ imigrantów na rynek pracy), społeczne (np. przemieszczanie się ludności na danej przestrzeni, co wpływa na nowe więzy i relacje społeczne), kulturowe (np. mieszanie się różnych grup kulturowych, tworzenie społeczeństwa wielokulturowego), psychologiczne (np. adaptacja do nowych warunków życia, do nowego otoczenia, nowych ludzi i nowej kultury) oraz humanitarne (np. zapewnianie bezpieczeństwa rożnym grupom ludności).

  • Cudzoziemcy

Według polskiego prawa cudzoziemiec to osoba, która nie posiada obywatelstwa polskiego1. Rozróżnia się kilka kategorii cudzoziemców, w tym:

  • szefów i członków personelu misji dyplomatycznych, kierowników urzędów konsularnych i członków personelu konsularnego państw obcych;
  • obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);
  • cudzoziemców ubiegających się o ochronę oraz objętych ochroną;
  • cudzoziemców polskiego pochodzenia i członków najbliższej rodziny repatrianta, w zakresie uregulowanym w Ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji.

Kolejne ustawy definiują szczegółowo pozostałe kategorie cudzoziemców, do których należą uchodźcy i repatrianci. Oddzielną grupę stanowią cudzoziemcy definiowani jako imigranci. Z Azji do Polski przybywają głównie dwie grupy cudzoziemców: uchodźcy i imigranci. Oto opis tych kategorii.

A) Uchodźcy

Uchodźcy – czyli cudzoziemcy ubiegający się o ochronę oraz objęci ochroną na podstawie Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej2. Zatem do kategorii tej zaliczamy nie tylko osoby, którym przyznano status uchodźcy lub inną formę ochrony, ale również osoby będące w procedurze nadania tego statusu. We wszystkich krajach, które podpisały Konwencję Genewską z 1951 roku (międzynarodowy dokument ONZ), w tym także w Polsce (podpisanie w 1991 roku), status uchodźcy przyznaje się jako formę ochrony dla cudzoziemców, którzy o tę ochronę się ubiegają. Według prawa polskiego „cudzoziemcowi nadaje się status uchodźcy, jeżeli na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem w kraju pochodzenia z powodu rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej, nie może lub nie chce korzystać z ochrony tego kraju” (wg Konwencji Genewskiej).

Ponadto, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemcowi udziela się ochrony nie tylko poprzez nadanie statusu uchodźcy, ale również przez:

  • udzielenie ochrony uzupełniającej;
  • udzielenie azylu;
  • udzielenie zgody na pobyt tolerowany;
  • udzielenie ochrony czasowej.

Wszystkie sposoby udzielania ochrony cudzoziemcom na terytorium RP opisane są w Ustawie o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 r. oraz w Ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Ponadto, prawo gwarantuje ochronę uchodźcom także w pozostałych dokumentach: we wspomnianej już Konwencji Genewskiej z 1951 roku oraz w Protokole Nowojorskim z 1967 i 1991 roku.

Jak pokazują statystyki, na przestrzeni prawie 20 już lat, w ciągu których Polska udziela ochrony cudzoziemcom, do Polski przybywają głównie osoby pochodzące z Rosji, Armenii i Afganistanu. Począwszy od roku 1999, 98% osób wnioskujących o nadanie statusu uchodźcy w Polsce stanowią obywatele Federacji Rosyjskiej o narodowości czeczeńskiej3. Wielu badaczy, w tym geografów, jest zgodnych co do twierdzenia o przynależności Kaukazu do Azji. Zatem do grupy uchodźców przybywających do Polski z Azji, oprócz Afgańczyków, zaliczyć należy także Czeczenów z Kaukazu Północnego i obywateli Armenii z Kaukazu Południowego.

B) Imigranci

Imigranci – czyli osoby, które przybyły z zagranicy w celu osiedlenia się w danym kraju (zamieszkania na stałe) lub na pobyt czasowy. Takie rozumienie słowa imigrant wyznacza definicja pojęcia imigracja rozumianego jako przyjazd z zagranicy w celu osiedlenia się (zamieszkania na stałe) lub na pobyt czasowy4. Zgodnie z definicją, imigracja to przykład migracji dobrowolnej, w przeciwieństwie do migracji wymuszonych. Cudzoziemcy, starający się o pobyt/pracę na terytorium RP, muszą zalegalizować pobyt i/lub uzyskać pozwolenie na pracę, zgodnie z przywoływaną powyżej Ustawą o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 r.

Cudzoziemcy zaliczający się do tej kategorii często zwani są imigrantami ekonomicznymi, ponieważ powody ich przyjazdu są zazwyczaj właśnie ekonomiczne. Wykonywana praca pozwala zwiększyć poziom finansowy imigranta i/lub jego rodziny (migrującej bądź pozostającej w kraju pochodzenia), a także zapewnić lepszy standard życia (wyższy poziom edukacji, opieki medycznej, świadczeń socjalnych itp.). Większość imigrantów pracuje w zawodach fizycznych, nierzadko poniżej własnych kompetencji zawodowych. Imigranci często zapełniają lukę zawodową na danym rynku pracy – pracują w zawodach, w których jest duże zapotrzebowanie na pracowników, ponieważ dla społeczności lokalnej zawody te są mniej atrakcyjne. Najczęściej wykonywane prace przez imigrantów ekonomicznych (zarówno legalnie, jak i nielegalnie) to: opieka i pomoc domowa, praca w branży budowlanej i gastronomicznej, handel. Na koniec warto zwrócić uwagę na fakt, że imigranci ekonomiczni posiadający zezwolenie na pobyt i pracę mają podobne prawa i obowiązki co mieszkańcy kraju ich pobytu (np. płacą podatki).

Statystyki pokazują, że do Polski przybywają imigranci z całego świata. Na koniec 2009 r. ważne karty pobytu na terytorium Polski5 posiadało ponad 90 tys. cudzoziemców, z czego najliczniejsze grupy stanowili cudzoziemcy posiadający obywatelstwo: Ukrainy (ponad 26 tys. osób), Białorusi (8 847 osób) i spośród krajów azjatyckich: Wietnamu (8 207 osób). W 2009 r. liczba wydanych zezwoleń na pracę wyniosła 29 430 (w tym 8 534 to przedłużenia zezwoleń). Najwięcej spośród nich wydano obywatelom Ukrainy – 9 504. Istotny udział w ogólnej liczbie tych pozwoleń mieli przedstawiciele krajów azjatyckich: obywatele Chin (4 536) i Wietnamu (2 577).

Dość wyraźna jest specjalizacja cudzoziemców poszczególnych narodowości, którą można zarysować na podstawie sektorów, w których imigranci znajdują pracę. Obywatele Chin i Wietnamu są najczęściej zatrudniani w handlu hurtowym i detalicznym – spośród 7 tys. zezwoleń wydanych w tej branży przypadło im odpowiednio 1 766 i 1 6796.

2. Kultura cudzoziemców z Azji przebywających w Polsce

Zanim zapoznamy się z najważniejszymi kwestiami kulturowymi, dokonajmy selekcji krajów azjatyckich, z przedstawicielami których spotykamy się w Polsce najczęściej. Na potrzeby tego tekstu wybrane zostaną najliczniejsze grupy cudzoziemców z Azji spośród dwóch kategorii: uchodźców i imigrantów. Jak pokazują statystyki przedstawione w części pierwszej, w Polsce najliczniejszą grupę azjatyckich uchodźców stanowią obywatele Federacji Rosyjskiej narodowości czeczeńskiej, zaś najliczniejsza grupa azjatyckich imigrantów to obywatele Wietnamu. W dalszej części tekstu omówieniu zostanie poddana kultura Czeczenów i Wietnamczyków.

Trudno mówić o cudzoziemcach, nie wspominając o ich kulturze. Pojęcie kultury, które zostało przyjęte na potrzeby tego tekstu, definiuje kulturę jako system7:

  • wartości – co jest ważne, czym się kieruję, podejmując najważniejsze dla mnie i dla moich bliskich decyzje, itp.;
  • norm i przekonań – co jest normalne/nienormalne, dobre/złe, kulturalne/niekulturalne, piękne/brzydkie, itp.;
  • skryptów zachowań – jak się zachować, aby zostać dobrze zrozumianym w danej kulturze, czyli konkretne zachowanie podzielane przez przedstawicieli danej kultury.

Definicja ta zakłada, że nie wszyscy w obrębie danej kultury tak samo myślą, okazują emocje, budują relacje i zachowują się. Jednostki mogą mniej lub bardziej zgadzać się z tym, co jest przyjęte za wspólne. Jednak, kiedy porównamy różne systemy kulturowe, okazuje się, że w skali całej grupy społecznej poszczególne wartości, normy i scenariusze zachowań tworzą pewien spójny i logiczny system, który różni się od systemów panujących w innych krajach.

Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje o krajach pochodzenia Wietnamczyków i Czeczenów oraz podstawowe kwestie kulturowe.

A) Wietnamczycy

Wietnam jest republiką socjalistyczną obejmującą były Wietnam Północny i Południowy. Zamieszkiwany jest przez rdzennych Wietnamczyków (ok. 80 mln w 2009 r.), przy czym ok. 1,2 mln mieszka poza granicami kraju. Ludy wietnamskie żyjące na południe od Jangcy i znane już w I w. p.n.e. pod naporem Chińczyków migrowały na obszary dzisiejszego Wietnamu. Wietnam przez wieki pozostawał w kręgu oddziaływania kultury chińskiej, stąd do kanonu obecnych tu wartości zalicza się współcześnie wartości konfucjańskie. Wietnamczycy wyznają buddyzm, taoizm, animizm (wierzenia lokalne) i katolicyzm. Posługują się językiem i pismem wietnamskim, posiadającym 6 tonów, 3 główne dialekty i pisanym w alfabecie łacińskim (quoc ngu)8.

Wietnamczycy stanowią jedną z większych grup imigranckich w Polsce, której liczebność szacuje się według różnych źródeł od około 25 do około 60 tys. osób. Jest to najliczniejsza azjatycka grupa imigrancka, przy czym wielu Wietnamczyków z drugiego pokolenia imigracji (dzieci urodzone w Polsce) definiuje siebie jako Polaków. Warto wspomnieć, że dzieci i młodzież wietnamska stanowią najliczniejszą grupę spośród wszystkich cudzoziemskich uczniów w Polsce9. Obecność tych uczniów w szkole, a także ich wyniki w nauce potwierdzają, iż edukacja jest jedną z najważniejszych wartości w tej kulturze. W Wietnamie edukacja postrzegana jest przede wszystkim jako możliwość społecznego awansu.

Oprócz edukacji, do najważniejszych wartości kultury wietnamskiej należy także hierarchia, rozumiana jako podporządkowanie się strukturze i wypełnianie przynależnej sobie roli. Wietnam zaliczany jest do kultur kolektywistycznych, współzależnych, w których grupa jest nadrzędna wobec jednostki: przekonania jednostki są przekonaniami grupy. Hierarchia w kulturze wietnamskiej współgra z harmonią, której reguły nakazują unikanie konfliktów i niedoprowadzanie do otwartych konfrontacji. Podstawą dbałości o harmonię jest troska o własną i cudzą „twarz”10. Utrata twarzy oznacza ogromną stratę osobistą, dlatego też każdy stara się do tego nie dopuścić. Taka norma tłumaczy zachowania Wietnamczyków, którzy w obawie przed utratą twarzy nie ośmielają się wygłaszać niezależnych opinii, aby po pierwsze nie ośmieszyć siebie, a po drugie, by inni nie poczuli się poniżeni. Pozwolenie komuś na zachowanie twarzy jest ważniejsze niż powiedzenie prawdy, stąd też w Wietnamie akceptowane i zrozumiałe jest kłamstwo. Powyższe wartości znajdują swoje odzwierciedlenie w konkretnych formach zachowania, np. poprzez podporządkowanie się woli osób znajdujących się wyżej w hierarchii, okazywanie im szacunku i wdzięczności (szczególnie dzieci wobec rodziców).

Wietnamczycy w Polsce stanowią dobrze zorganizowaną grupę imigrancką, jednak wewnętrznie podzieloną. Funkcjonuje kilka stowarzyszeń wietnamskich, np. Stowarzyszenie Wietnamczyków w Polsce „Solidarność i Przyjaźń” zarejestrowane w Warszawie w 1999 r., którego celem jest działalność społeczna i kulturalna, pomoc rodakom w trudnej sytuacji, udzielanie porad prawnych oraz akcje charytatywne nie tylko na rzecz członków wspólnoty wietnamskiej, ale także społeczeństwa polskiego. Innym stowarzyszeniem, które prowadzi działania na rzecz wspierania pobytu Wietnamczyków w Polsce jest Stowarzyszenie Wolnego Słowa umożliwiające Wietnamczykom naukę języka polskiego oraz organizujące porady prawne.

B) Czeczeni

Czeczenia jest autonomiczną republiką wchodzącą w skład rosyjskiego Kaukazu Północnego – Federacji Rosyjskiej, zamieszkiwaną głównie przez Czeczenów – wyznawców islamu sunnickiego i salafickiego, który w ostatnich latach zyskał wielu zwolenników. Czeczeni są rdzennym ludem kaukaskim, posługują się językiem czeczeńskim, zapisywanym cyrylicą bądź łaciną oraz językiem rosyjskim.

Nie sposób mówić o Czeczenii i jej kulturze, nie wspominając o jej historii. Według legend i kronik Czeczeni to potomkowie plemion Nachów zamieszkujących Kaukaz już w II w. p.n.e. Od X do XVII w. Czeczeni byli chrześcijanami11. W XV w. podstawą ustroju społecznego były tejpy, których członków łączyły więzy terytorialne oraz więzy krwi, a które przetrwały do dziś. W XIX w., kiedy Kaukaz został włączony do Rosji, znaczenie w walce o niepodległość Czeczenii zaczął zyskiwać islam sunnicki (dzięki przywództwu imamów). Również w XIX w. rozkwitał tu przemysł naftowy który przyczynił się do szybkiego rozwoju Groznego oraz pojawienia się czeczeńskiej inteligencji świeckiej. Wiek XX to dwie wojny o niepodległość: 1994-1996 i 1999-2004/2010. W kwietniu 2009 r. nastąpiło ogłoszenie zakończenia kontr-terrorystycznej operacji po stronie Rosji, jednak w rzeczywistości działania wojskowe prowadzone są do dziś.

Czeczeni podkreślają swoje rdzenne kaukaskie korzenie i dumę z przynależności do swojego narodu. Obecnie życie większości Czeczenów podporządkowane jest wojnie – w wyniku działań wojennych i zniszczeń nimi spowodowanych, od końca lat 90. obserwowana jest na terenie Czeczenii fala migracji wymuszonej12. Wielu Czeczenów trafia w konsekwencji do Polski, gdzie stara się o uzyskanie ochrony.

Do najważniejszych wartości w kulturze czeczeńskiej należy wolność, rozumiana przede wszystkim jako wolność narodu. Warto jednak podkreślić, że podobnie jak wiele innych kultur azjatyckich, kultura czeczeńska zaliczana jest do kultur kolektywistycznych, współzależnych. Duże znaczenie ma tu podporządkowanie się strukturze klanowej i okazywanie lojalności wobec klanu – tejpu. Ważne miejsce w kulturze czeczeńskiej zajmuje także kult przodków. Wartością jest również hierarchia (wieku, płci, a także udziału w walce partyzanckiej przeciwko Rosji – osoby bardziej zasłużone w walce z Rosją zajmują wysoką pozycję w hierarchii społecznej). Funkcjonowanie społeczne i kulturowe określa ścisły podział zadań między kobietą a mężczyzną – dominująca jest rola najstarszego mężczyzny, a matkę uważa się za strażniczkę domowego ogniska. Zachowania pomiędzy ludźmi, takie jak: sposób nawiązywania i podtrzymywania relacji, okazywanie emocji czy wypełnianie roli społecznej determinują etykiety związane z zawarciem związku małżeńskiego i relacji damsko-męskich, szacunkiem wobec starszych i starszyzny czy wychowywaniem dzieci. Jedną z cech charakterystycznych dla kultury czeczeńskiej jest gościnność, nawet wobec wroga.

 

Zakończenie

Nie sposób mówić o cudzoziemcach, nie wspominając o ich kulturze. Na koniec rozważań o kwestiach kulturowych konieczne jest podkreślenie, że każdy system kulturowy „działa” i ma sens „u siebie”, na swoim terenie. Problem zaczyna się przy migracji, kiedy cudzoziemcy przechodzą proces adaptacji do nowej kultury, nowego otoczenia.

Tekst: Kinga Białek

 

Bibliografia:

  1. Ustawa o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 r.
  2. Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
  3. Kosowicz A., Maciejko A. (red), Integracja uchodźców w Polsce w liczbach, Polskie Forum Migracyjne, Warszawa 2007
  4. „Rocznik Demograficzny (należałoby podać rok)”, Główny Urząd Statystyczny
  5. Dane Urzędu do Spraw Cudzoziemców; nie obejmują one obywateli Europejskiego Obszeru Gospodarczego (w tym obywateli UE), którzy nie potrzebują kart pobytu w Polsce.
  6. Imigranci w Polsce, „Biuletyn Migracyjny” nr 25/2010, Ośrodek Badań nad Migracjami UW
  7. Boski P., Kulturowe ramy zachowań społecznych, Wyd. Naukowe PWN, „Academica” Wyd. SWPS, Warszawa 2009
  8. Damm K., Mikusińska A. (red.), Ludy i języki świata, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000
  9. Kosowicz A., Maciejko A. (red), Integracja uchodźców w Polsce w liczbach, Polskie Forum Migracyjne, Warszawa 2007
  10. Grabowska E., Uwarunkowania kulturowe Wietnamczyków, [w:] Białek K. (i in.), Edukacja dzieci i młodzieży wietnamskiej w Polsce: praktyczny miniprzewodnik, Fundacja Sztuki Arteria, Warszawa 2009
  11. Damm K., Mikusińska A. (red.), Ludy i języki świata, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000
  12. Dane Urzędu Do Spraw Cudzoziemców.